Ebru Sanatı

Türk kitap sanatları arasında özel bir yeri bulunan ebru, kitre veya benzeri maddelerle yoğunluğu artırılmış su üzerine özel fırçalar yardımıyla boyaların serpilip, meydana gelen desenlerin kâğıda alınmasıdır. Etimolojik olarak Farsça, bulut gibi anlamına gelen ebrî sözcüğünden veya Çağatayca’da hareli görünüm, damarlı kumaş veya kâğıt anlamında kullanılan ebre’den geldiği düşünülmektedir.

Sanat tarihçileri ebrunun 8. yüzyılda Çin’de, 12. yüzyılda Japonya’da ve 16. yüzyıl ortalarında da Hindistan’da benzer tekniklerle yapıldığını belirtmektedir. Ebruculuk, buradan İran'a ve sonra da İstanbul'a kadar yayılmıştır. Aynı yüzyılın sonlarında, İstanbul'dan Avrupalı seyyahlar tarafından kendi memleketlerine götürülen ebru kağıtları önce Almanya'da, sonra da Fransa ve İtalya'da mermer kağıdı veya Türk mermer kağıdı, hatta sadece Türk kağıdı adıyla tanınıp benimsenmiş ve oralarda da yapılmaya başlanmıştır. Günümüzde belgelenen en eski ebrû kâğıdı, İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi’nde bulunan 1519 tarihinden önceki bir döneme ait Mecmûatü'l-Acâib adını taşıyan eserde yer almaktadır. Bir diğeri ise Topkapı Sarayı Müzesi’nde bulunan Arifi’nin 1539 tarihli Guy-i Çevgan adlı eserindeki ebrûlardır.

Bütün klasik Osmanlı sanatlarında olduğu gibi usta – çırak usulü ile öğrenilen ebrû, geleneksel olarak sadece hüsn-i hat levhaların pervazlarında, tezhiplerin koltuklarında ve ciltlerde yan kâğıdı olarak kullanılmıştır. Türk ebru geleneğinin en önemli özelliklerinden biri, asit ve kazein içermeyen, suda erimeyen ve ışıktan etkilenmeyen doğal boyalar ile gül dalına at kılından sarılan özel fırçalar kullanılmasıdır.

Osmanlı döneminde başlıbaşına bir sanat ve iş kolu olan ebruculuk, 20. yüzyıl başlarına gelindiğinde unutulma noktasına gelmiştir. Bu sanatın tekrar hayat kazanması, ebru sanatına 'çiçekli ebru'yu geliştiren büyük sanatçı Necmeddin Okyay sayesinde olmuştur.

Günümüzde geleneksel üslubun yanı sıra soyut resim anlayışı ile birlikte farklı materyallerle uygulanarak bağımsız bir sanat dalı olarak da sürdürülmektedir.

Sitemizde eserleri bulunan yazma sanatçılarımız: Firdevs Çalkanoğlu, Fuat Başar, Alparslan Babaoğlu, Nesime Kantar, Ezgi Turan